Ledenraadpleging Kamper Almanak

SAMENVATTING:
Brede contributieverhoging voor exploitatie Kamper Almanak nu onverstandig

Het bestuur van Historische Vereniging voor de IJsseldelta ‘Jan van Arkel’ acht het op dit moment onverstandig om de contributie voor alle leden van 20 euro naar 45 euro per jaar te willen verhogen ten behoeve van de exploitatie van cultuurhistorisch jaarboek Kamper Almanak. Ondanks groot enthousiasme over het instituut almanak, is draagvlak onder de leden voor een hogere contributie om het te behouden onvoldoende. Zo blijkt uit de ledenraadpleging van afgelopen zomer die het bestuur onder de 725 leden uitvoerde. Het bestuur gaat nu geen voorstel aan de algemene ledenvergadering voorleggen, eerst is aanvullende onderzoek binnen en buiten de vereniging nodig. Er zullen meer middelen gevonden moeten worden bij derden om de toekomst van het cultuurhistorisch jaarboek van Kampen (sinds 1928) zeker te stellen. Het bestuur maakte de uitkomsten van de ledenraadpleging vanmiddag bekend bij de presentatie van de Kamper Almanak 2025, de 91^ste editie. In 2028 hoopt de Kamper Almanak haar 100^ste verjaardag te vieren, naar dit zal alleen haalbaar zijn als er dekking gevonden wordt. 

De statistieken van de ledenraadpleging zijn – op hoofdlijnen – verwerkt door het bestuur tot overzichtelijke grafieken. Deze kunt u hier raadplegen: 

TOELICHTING:
In 2022 nam HV JvA de Kamper Almanak over van het SNS Historisch Centrum dat ophield te bestaan. De algemene ledenvergadering gaf toestemming voor een ‘pilotperiode’ die nu ten einde komt. Sindsdien zijn drie edities uitgebracht (2023, 2024 en 2025) met betaalde verkoop, aangevuld met eenmalige overgangsfinancieringen van Cultuurfonds Overijssel, de Volksbank/SNS (nu ASN Bank), NUTKampen, en een investering uit de reserves van de vereniging zelf. NUTKampen fuseerde inmiddels met HV JvA (2023).

De verkoop van die edities was naar tevredenheid, maar de vereniging staat nu voor de keuze of het de Kamper Almanak wil blijven uitgeven en hoe dit op lange termijn te financieren. Om tot een goed vervolgvoorstel te komen aan de leden – met name financieel – wilde het bestuur de mening van de leden peilen, waartoe in juli-augustus 2025 deze digitale ledenraadpleging werd gehouden. Het bestuur wil graag door, maar alleen met overtuigende steun van de leden en op basis van een haalbaar toekomstscenario met draagvlak. De algemene ledenvergadering van HV JvA is de feitelijke eigenaar van de Kamper Almanak.

Drie scenario’s werden gepeild, evenals een onderzoeksvoorstel tot aanvullende financiering met een doelfonds, want met het voortzetten van de Kamper Almanak staat HV JvA voor grote financiële uitdagingen. De jaarlijkse exploitatie (25.000 euro) vergt forse inspanningen en kent risico’s die de draagkracht van de vereniging niet in gevaar mogen brengen. De vraag aan alle leden ‘Wat heeft u er letterlijk voor over om de Kamper Almanak te behouden en voort te zetten?’, is nu reëler dan ooit.

Uitslag ledenraadpleging
Van de 725 leden, hebben 336 leden de enquête ingevuld. Dat is krap 30 leden te weinig voor een respons van 50%. Dit is in de ogen van het bestuur een hele goede score, al had het gehoopt op meer, gezien het belang van het onderwerp. Want van meer dan 50% van de leden weten we dus op dit moment nog niet hoe ze erin staan. Het bestuur gaat er vanuit dat de meest enthousiaste leden voor de KA wel hebben gereageerd.  
73% van de respondenten zegt de Kamper Almanak belangrijk of zeer belangrijk te vinden voor de geschiedschrijving en wil deze niet kwijt. 17% vindt dit ook, maar acht het mogelijk verdwijnen van de Almanak een teken van deze tijd. 10% heeft niets met de Kamper Almanak en zal vrede hebben als voortzetting onhaalbaar blijkt.
82% van de respondenten leest de KA altijd of gedeeltelijk, 10% bladert hem door, 8% leest niets.
86% van de respondenten bewaart de Kamper Almanak in de boekenkast, als naslagwerk of als verzamelobject. 7% geeft hem door aan anderen, 4% brengt hem naar de kringloop of oud-papier. 2% geeft aan hem in het geheel niet te lezen.
67% van de respondenten geeft aan de KA op dit moment te kopen via de contributie. Dit onderstreept dat we te maken hebben met het deel van de vereniging dat er positief in staat. Ondanks deze mogelijkheid die de vereniging biedt, stelt 10% hem later alsnog los te kopen, via de boekwinkel of de website. 18% geeft aan de KA meestal niet te kopen, 5% krijgt hem van anderen.

Hamvraag
Tenslotte de hamvraag aan de leden: wat zou u doen?
53% van de respondenten stelt dat de KA het beste onderdeel kan zijn van de contributie, die daarmee dan stijgt van 20 naar 45 euro per jaar. Zij stellen bereid te zijn dat ervoor te betalen.
17% ziet het graag zoals het nu is, los van het lidmaatschap, waarbij leden zelf bepalen of ze de KA willen kopen of niet.
20% stelt het geen bezwaar te vinden als de inhoud van de Kamper Almanak zou opgaan in het Historisch Tijdschrift. Hiermee blijft de inhoud behouden, maar verdwijnt de drager KA.
8% stelt dat nader onderzoek naar een fonds voor aanvullende financiering, bovenop de contributie of in losse exploitatie, gewenst te achten.

Wat concludeert het bestuur?
De respons op de enquête is zondermeer hoog (336 van 725 is iets minder dan 50%), de waardering voor de KA onder respondenten is ook zeer hoog. Toch lijkt niet meer dan 53% van de respondenten bereid een contributieverhoging van 20 naar 45 euro voor exploitatie van de KA te accepteren. Dit is, binnen deze enthousiaste groep respondenten, wat betreft het bestuur een tegenvallend signaal.

Daarbij komt dat 389 leden NIET hebben gereageerd. En 46% van wie wel hebben gereageerd NIET BEREID IS contributieverhoging accepteren, dan wel weten we van hen niet of dit het geval is. Gekoppeld aan de 18% respondenten die zegt de KA niet te kopen en de 20% respondenten die behoud van de inhoud via het HT acceptabel te achten, concludeert het bestuur dat er op dit moment onvoldoende draagvlak is voor een voorstel tot een algemene (generieke) contributieverhoging voor de Kamper Almanak.

Er schuilt een hoog afbreukrisico in deze cijfers als dat wel zou worden doorgezet, namelijk opzeggingen van het lidmaatschap. En dat terwijl voor deze opzet ieder lid nodig is. Maar zoals het bestuur samenvattend concludeerde: zij die de Kamper Almanak willen lezen, hebben er ook (wel extra) geld voor over. Maar binnen HV JvA is dat dus niet iedereen.

Contributieverhoging leidt onvermijdelijk tot opzeggingen. Hoeveel opzeggingen kun je dan verwachten? Hoeveel ben je bereid te accepteren? En dan ontstaat een morele kwestie: moet je dat wel willen? Want leden wegjagen is niet onze kernactiviteit.

De penningmeester heeft het berekend: minus 100 leden kunnen we nog mee door, maar bij minus 200 leden redden we het niet meer en zal HV JvA zich aan de Kamper Almanak vertillen. Leg je dit naast de resultaten van de ledenraadpleging, dan is de kans dat je tussen de 100 en 200 leden verliest bij de geschetste contributieverhoging een reëel scenario.
Kortom: dat gaan we op dit moment niet doen. 

Wat doet het bestuur wel?
Om te beginnen schreven we een pleidooi in het voorwoord van de Kamper Almanak 2025, getiteld ‘Cultuur en erfgoed zijn niet gratis’. Bij de presentatie is dat pleidooi herhaald.

Verder buigt het bestuur zich over twee routes:
A – Stellen we de hamvraag in een deel 2 ledenraadpleging aan alle 725 leden, namelijk:
‘BENT U BEREID VERHOGING CONTRIBUTIE VAN 20 NAAR 45 EURO TE ACCEPTEREN’ om de Kamper Almanak (in verenigingshanden) te behouden?
of
B – Geen contributieverhoging maar een onvermijdelijke prijsverhoging voor hen die de Kamper Almanak willen ontvangen. De prijs per exemplaar zal dan hoe dan ook naar 30-35 euro moeten gaan. En het grote exploitatierisico (namelijk: afhankelijk van verkoop) voor onze vereniging bestaan.

Om dit in zowel scenario A als B te kunnen verzachten, gaat het bestuur zich hoe dan ook:
– oriënteren op aanvulling externe financiering – ‘voorstel Poutsma’
– gesprekken voeren met particuliere sponsoren en bedrijven (en legaten)
– gesprekken met culturele sector over (financiële) bijdragen
– overleggen met gemeentebestuur hoe ook hen hierbij te betrekken.

Het belang van de KA ontstijgt dat van onze vereniging zelf. De KA is van ons allemaal.

Hoe dan ook zal de besluitvorming hierover moeten plaatsvinden via een voorstel aan de ALV, voor 1 MAART 2026, want dan gaan de kosten voor jaargang 92 van de Kamper Almanak lopen en dienen we de leden om hun contributies te vragen voor het nieuwe jaar. 

Intussen
Wordt de Kamper Almanak 2026 regulier voorbereid door redactie en auteurs, allen vrijwilligers.